Κεφάλαιον Α΄.
Ο Καλλίστρατος Ευγενίδης και ο Πίθηκος Ξουθ
Ο ΚΑΛΛΊΣΤΡΑΤΟΣ ΕΥΓΕΝΊΔΗΣ, αγωνιστής και τρα-
πεζίτης, ενομίζετο ο πλουσιώτερος, ευφυέστερος, πο-
λυμαθέστερος και ευγενέστερος νέος των Αθηνών?
επιστρέψας κατά το έτος 1844 εκ των ανά πάσαν την
πεφωτισμένην Ευρώπην σπουδαίων και μακρών αυτού
περιηγήσεων, όπου είχε διδαχθή εν βραχεί διαστήματι
χρόνου όλα τα φιλολογικά, φιλοσοφικά, επιστημονικά,
και πολιτικά μαθήματα, τας ωραίας τέχνας και πολλάς
παλαιάς και νέας γλώσσας, κατώκει εν τη πρωτευού-
ση της Ελλάδος παρά την πλατείαν του Συντάγματος
πλησίον των Ανακτόρων, περιμένων την άφευκτον ευ-
καιρίαν του να δυνηθή να ωφελήση διά των υψηλών
γνώσεων, των εξόχων αρετών και της μεγάλης αυτού
πείρας την πατρίδα, το έθνος, την ανατολήν και δύσιν
και όλην την οικουμένην.
Κατά την εις Αγγλίαν διατριβήν αυτού είχεν αγο-
ράσει ευφυά τινα πίθηκον εκ του γένους των Οραν-
γκουτάνων, ονομαζόμενον Ξουθ, τον οποίον ο πρώτος
αυτού δεσπότης, εις των σφόδρα πλουσίων και περι-
φανών λόρδων του τόπου, είχε τόσον εξημερώσει, ώστε
μετεχειρίζετο αυτόν κατ' Αγγλικήν ιδιοτροπίαν ως θα-
λαμηπόλον, ενασμενιζόμενος να συνεννοήται μετ' αυ-
τού διά σχημάτων καθ' όλας τας περιστάσεις, ένεκα,
της μεγάλης αποστροφής την οποίαν ο ευγενής λόρ-
δος ησθάνετο οσάκις ηναγκάζετο να ταπεινωθή εις το
να εκφράση τας θελήσεις αυτού διά του λόγου προς
τους υπηρέτας του ανθρωπίνου είδους? στιχηματήσας
δέ ποτε ο ρηθείς λόρδος κατά τον Αύγουστον μήνα
μετά τινός Κόμητος εκ των φίλων αυτού, ότι εις τας 28
του Νοεμβρίου μηνός δεν θέλει βρέξει εις Λονδίνον και
ψευσθείς της ελπίδος, διότι δι’ όλης εκείνης της ημέρας
έπεσε ραγδαία βροχή, ο λόρδος μη καταδεχόμενος να
φανή, ότι ενικήθη πληρόνων προς τον Κόμητα τας δέκα
λίρας, τας οποίας είχον προσδιορίσει ως πρόστιμον του
στιχήματος, απηγχονίσθη την νύκτα αφ’ ενός των στύ-
λων της κλίνης αυτού? ένεκα τούτου ο θαλαμηπόλος
Ξουθ, πωληθείς κατά την γενομένην δημοπρασίαν των
πραγμάτων του απηγχονισθέντος Λόρδου, μετέβη εις
την κυριαρχίαν του ευγενεστάτου ημών συμπολίτου.
Αν δε και γενικώς οι Οραγκουτάνοι διακρίνωνται
μεταξύ των άλλων ειδών των πιθήκων διά της μεγάλης
αυτών προς τον άνθρωπον ομοιότητος, αλλ’ η ομοιότης
αύτη απεκαθίστατο έτι μάλλον καταπληκτικωτέρα επί
του πιθήκου Ξουθ, ένεκα της εξωτερικής αυτού μορ-
φής, του μεγέθους του σώματος, του βαθμού των διανο-
ητικών δυνάμεων και των εξαισίων προτερημάτων του
ζώου τούτου? ο πίθηκος Ξουθ προς τοις άλλοις ενεδύε-
το μακρόν φόρεμα, εφόρει πέδιλα, και έφερεν είδος πί-
λου επί της κακοεσχηματισμένης αυτού κεφαλής? αύτη
δε και η ρυπαρά και δασύτριχος μορφή του προσώπου
αυτού, αι τε μαλλώδεις και εις οξείς όνυχας απολήγου-
σαι αυτού χείρες και η παντελής έλλειψις του λόγου
ήσαν σχεδόν τα κυριώτερα χαρακτηριστικά, τα διακρί-
νοντα το άλογον τούτο ζώον από του κατ' εικόνα Θεού
και ομοίωσιν πλάσματος των χειρών του δημιουργού.
Αλλ' αφού είπομεν τοσαύτα περί του πιθήκου
Ξουθ, ήθελεν είσθαι άδικον να μην είπωμεν τι και περί
της καταγωγής του ευγενεστάτου αυτού δεσπότου, μά-
λιστα εν ω το γενεαλογικόν δένδρον του Καλλιστρά-
του Ευγενίδου δεν είναι ούτε υψηλότερον, ούτε μάλ-
λον πολύκλονον παρά το του πιθήκου Ξουθ? διότι ο
πατήρ αυτού αγωγιάτης εκ Τραπεζούντος, ωνομάζετο
απλώς Γιάννης αγωγιάτης Τραπεζούντιος? πλουτήσας
δε ανελπίστως κατά την Ελληνικήν επανάστασιν, απέ-
στειλε τον μονογενή αυτού υιόν Κώλιαν εις Ευρώπην,
διά να εξευγενισθή και φωτισθή? δύο δε μήνας μετά την
εις Αθήνας επιστροφήν του Κώλια, ο Γιάννης απέθα-
νεν αφήσας αυτόν κληρονόμον μεγάλης χρηματικής και
κτηματικής περιουσίας.
Ο Κώλιας λοιπόν του Γιάννη αγωγιάτου Τραπε-
ζουντίου κατά την εν τη πεφωτισμένη Ευρώπη περιή-
γησιν αυτού, ενόμισε κατάλληλον να μεταβάλη επί το
ευγενικώτερον το μεν Κώλιας, εις το Καλλίστρατος, το
δε Γιάννη, εις το Ευγενίδης, το δε αγωγιάτου, εις το
αγωνιστού, και το Τραπεζούντιος εις το Τραπεζίτης?
και ούτως εσφυρηλάτησε θαυμασίως το ωραίον αυτού
όνομα, Καλλίστρατος Ευγενίδης Αγωνιστής και Τραπε-
ζίτης? υπό δε το όνομα τούτο υπήρχε γνωστός εις όλον
τον εντός και εκτός του κράτους κόσμον, και υπό τούτο
το όνομα εξυμνούν οι Εφημεριδογράφοι της πρωτευού-
σης τας πατρογονικάς σπανίας αυτού αρετάς, οσάκις
επλήρωνεν ανά 30 λεπτά τον στίχον εις μετρητά, και
τακτικώς την εξαμηνιαίαν αυτού συνδρομήν.
Ο Καλλίστρατος λοιπόν εκπαιδευθείς εις την πε-
φωτισμένην Ευρώπην, έχων πλήρες κάλλους, ευγενείας
και ηρωισμού όνομα και εξοδεύων αφθόνως τα χρήμα-
τα του μακαρίτου πατρός αυτού Γιάννη, εισήχθη λίαν
ευκόλως και αμέσως εις όλας τας συναναστροφάς των
Αθηνών, παρευρίσκετο εις όλους τους χορούς της αυ-
λής και προσεκαλείτο εις όλα τα διπλωματικά γεύματα
των υπουργών και ξένων πρέσβεων? όλοι δε οι μεγάλοι
πολιτικοί της πρωτευούσης (και μάλιστα οι Ευρωπαί-
οι) εθαύμαζον εκάστοτε την μεγάλην αυτού αγχίνοιαν,
τας υψηλάς γνώσεις και την ευγενή συμπεριφοράν, και
προσέθεσαν εις το σχοινοτενές όνομα του Καλλιστρά-
του την προσηγορίαν le genie Grec, ο περινούστατος
Έλλην? και αληθώς δεν υπήρχεν έθιμον, ή συρμός Ευ-
ρωπαϊκός, τον οποίον ο Καλλίστρατος να μην εμιμεί-
το αμέσως, και μάλιστα να μη φέρη εις το άκρον της
τελειότητος? οι ράπται, οι υποδηματοποιοί, οι κουρείς,
οι μυρεψοί, οι πιλοποιοί, και αι πλύστραι των Αθη-
νών ίσταντο αείποτε εκατέρωθεν της οδού, οσάκις το
βαρόμετρον τούτο του δυτικού συρμού διέβαινε, διά
να παρατηρήσωσιν αυτόν από κεφαλής μέχρι ποδών,
να περιεργασθώσι και μυρισθώσι, και ούτω να κανονί-
σωσι πάσας τας πράξεις και επιχειρήσεις αυτών? διά
κοινής γνωμοδοτήσεως διωρίσθη προστάτης του θεά-
τρου, πρόεδρος της φιλαρμονικής εταιρίας, έφορος της
λέσχης, ρυθμιστής του Ιπποδρομίου, κανονιστής των
δημοσίων εορτών και γενικός κοσμήτωρ και εισηγητής
όλων των χορών της πρωτευούσης? και δικαίως ήθελεν
ομοιώσει τις τον Καλλίστρατον προς ηθικόν βορβορο-
φάγον, τον οποίον η δυτική φιλοκαλία έρριψεν επί της
Ελλάδος, διά να καθαρίση το κλασικόν τούτο έδαφος
από μικρών τινων απηρχαιωμένων κηλίδων, τας οποίας
δεν επρόφθασαν να εξαλείψωσιν η υπό των περιφήμων
διαχειριστών του δανείου επινοηθείσα Ευρωπαϊκή διά-
πλασις και επεξεργασία των αμόρφων και ακατεργά-
στων Ελληνικών ηθών.
Αλλά και το εσωτερικόν των θαλάμων της οικίας
του Καλλιστράτου υπήρχε κεκοσμημένον διά της λε-
πτομερεστέρας απομιμήσεως των ευγενών κληρονο-
μιούχων νέων της δύσεως? η αίθουσα, ή θάλαμος της
υποδοχής, περιείχε Γαλλικά ανακλιντήρια εκ μεταξο-
χνόων υφασμάτων, Αμερικανικάς αιώρας, Αγγλικούς
καθρέπτας, Μαροκηνούς τάπητας, και κατά μέσον
μεγάλην στρογγύλην τράπεζαν εξ ωραίου μαρμάρου
της εν Ιταλία Καρράρας, επί του κέντρου της οποίας
ίστατο ως πυραμίς ολόχρυσος Περσική καπνοσύριγξ εκ
Κιναϊκού λευκαργίλου? περί δε το ανατολικόν τούτο
μαυσωλείον έκειντο διάφορα χρυσοδεμένα βιβλία εις
Κιναϊκήν, Σανσκριτικήν, Μογγολικήν, και Βιρμανικήν
γλώσσαν, προς ανάγνωσιν και διασκέδασιν των παρευ-
ρισκομένων φίλων εις τας εσπερινάς συναναστροφάς
του Καλλιστράτου? απέναντι δε της θύρας της αιθού-
σης εκρέματο μεγάλη εικών, έχουσα ύψος μεν πέντε
πηχών, πλάτος δε περίπου επτά, παριστώσα διά ζωη-
ροτάτων χρωμάτων άνδρα υψηλού αναστήματος, φέρο-
ντα πλατυτάτην φουστανέλαν, επί δε των ώμων χρυσάς
Ευρωπαϊκάς επωμίδας αρχιστρατήγου και έχοντα το
στήθος κεκαλυμμένον υπό πλήθους Ευρωπαϊκών παρα-
σήμων? ο παριστώμενος ούτος ήρως εις μεν την δεξιάν
χείρα εκράτει ρομφαίαν, δι’ ης εφαίνετο θερίζων τους
προ των ποδών αυτού κειμένους Οθωμανούς, διά δε
της αριστεράς εφαίνετο στηρίζων επί τινός φρουρίου
την κυανόλευκον Ελληνικήν σημαίαν? κάτωθεν δε της
εικόνος υπήρχε γεγραμμένη χρυσοίς γράμμασιν η εξής
επιγραφή «ο ήρως πατήρ μου ανυψών πρώτος την Ελ-
ληνικήν σημαίαν επί του φρουρίου των Θερμοπυλών,
κατά διαταγήν της Α. Μ. του Βασιλέως της Ελλάδος,
τω πρώτω έτει και μηνί της Ελληνικής επαναστάσεως.»
Παρά δε την εικόνα ταύτην εκρέματο άλλη μικροτέρα
παριστώσα ευγενή κυρίαν ενδεδυμένην λαμπρά Ευ-
ρωπαϊκά φορέματα, ανακεκλιμένην επί χρυσοϋφάντου
θρόνου, κρατούσαν βιβλίον εις την χείρα και αναγινώ-
σκουσαν μετά προσοχής? κάτωθεν δε της εικόνος ταύτης
εφαίνετο η επιγραφή «εκ της αυτοκρατορικής οικογε-
νείας Κωνσταντίνου του Πορφυρογενήτου καταγομένη
μήτηρ μου, αναγινώσκουσα την υπό της εξαδέλφης αυ-
τής Δουκίσσης Αμπραντές ιστορίαν του Ναπολέοντος».
Διάφοροι δε άλλαι πλουσίως περικεχρυσωμέναι
εικόνες, παριστώσαι τα καταπληκτικώτερα συμβά-
ντα της ιστορίας της Χαλιμάς και τους λαμπροτέρους
άθλους του Δονκισότου, εκάλυπτον τους διά των τριών
χρωμάτων της Γαλλικής σημαίας χρωματισμένους τοί-
χους της αιθούσης? διότι ο νέος, το λέγομεν εν παρόδω,
ηγάπα πολύ τους Γάλλους, κυρίως διά το πολυχρώμα-
τον αυτών.