Τα νέα δεδομένα που συνιστούν την κοινωνία της πληροφορίας και της
γνώσης, δημιουργούν ένα πρότυπο παραγωγής γνώσεων που συνδέει την εξειδίκευση με τη δημιουργικότητα και προκαλούν το άτομο να εξελίσσει την επιστημονική του κατάρτιση συνδυάζοντας τη γνώση και την επιμόρφωση με την επαγγελματική ευελιξία και ανάπτυξη. Στη σύγχρονη εποχή η επαγγελματική επιβίωση, ανάπτυξη και εξέλιξη σε μία αγορά εργασίας η οποία βομβαρδίζεται από τη συνεχή τεχνολογική και επιστημονική εξέλιξη μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, έχει ανάγκη μάθησης. Ο σύγχρονος άνθρωπος για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στα νέα δεδομένα, οφείλει να ερμηνεύει την πραγματικότητα, να έχει εξειδικευμένη γνώση που να συνδέεται με την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα και να διαθέτει προσαρμοστικότητα στην επεξεργασία και υιοθέτηση εναλλακτικών λύσεων.
Η μάθηση γίνεται το εν δυνάμει αποτελεσματικότερο εργαλείο του ατόμου στην
αντιμετώπιση των νέων, παγκοσμιοποιημένων κοινωνικών και επαγγελματικών
συνθηκών.
Όλες αυτές οι αλλαγές στο παγκόσμιο γίγνεσθαι επηρεάζουν τον τομέα της
εκπαίδευσης. Το ζήτημα της βελτίωσης της ποιότητας της εκπαίδευσης είναι μόνιμο εκπαιδευτικό και κοινωνικό ζητούμενο. Η ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με τους εκπαιδευτικούς, ως συνδιαμορφωτές της εκπαιδευτικής πραγματικότητας και συμβαλλόμενους στην αποτελεσματικότητα της παιδαγωγικής πράξης. Οι εκπαιδευτικοί είναι το πλέον σημαντικό κεφάλαιο για την επίτευξη της κοινωνίας της μάθησης (Day, 2003, σελ. 447). Ως εκ τούτου η αναβάθμιση της επαγγελματικής τους θέσης αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης. Η κινητικότητα της εποχής απαιτεί αλλαγές και η εξέταση των τρεχουσών πρακτικών γίνεται αναγκαιότητα προκειμένου να ανταποκρίνονται στα νέα πρότυπα.
Στην πάντα επίκαιρη αυτή επιδίωξη κεντρική θέση κατέχουν η επιμόρφωση
και η συνεχιζόμενη επαγγελματική ανάπτυξη του διδακτικού προσωπικού όλων των βαθμίδων και μορφών εκπαίδευσης. Οι εκπαιδευτικοί επιτελούν ένα πολυδιάστατο έργο σε ένα ποικιλοτρόπως μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Προκειμένου να είναι αποτελεσματικοί πρέπει όχι μόνο να είναι επαρκώς προετοιμασμένοι για το επάγγελμά τους αλλά να είναι ικανοί να βελτιώνουν τη συμβολή τους σε αυτό μέσω της προσωπικής τους επιστημονικής και επαγγελματικής ανάπτυξης.
Η παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρεί να διερευνήσει παραμέτρους που
σχετίζονται με την επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών
τριτοβάθμιας εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και συγκεκριμένα των διδασκόντων στο
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Στο πρώτο μέρος γίνεται η θεωρητική θεμελίωση του θέματος. Ξεκινά με αναφορά στο επαγγελματικό προφίλ και την επαγγελματική ταυτότητα που συνθέτουν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού καθώς και το ρόλο του όπως αυτός μεταλλάσσεται ανάλογα με τη βαθμίδα, τη μορφή εκπαίδευσης και τις αλλαγές που συντελούνται στα κοινωνικά και εκπαιδευτικά δρώμενα. Συνεχίζει αναλύοντας το ζήτημα της επαγγελματικής ανάπτυξης και τους παράγοντες που την επηρεάζουν, εστιάζοντας στην καίρια συμβολή του εργασιακού περιβάλλοντος. Καταλήγει με την καταγραφή των πρακτικών ανάπτυξης εκπαιδευτικού προσωπικού του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου καθώς και επιτυχημένων πρακτικών ξένων ανοικτών πανεπιστημίων, τεκμηριώνοντας παράλληλα την αναγκαιότητα ύπαρξης και εξέλιξης των πρακτικών αυτών.
Στο δεύτερο μέρος γίνεται η μεθοδολογική προσέγγιση της έρευνας καθώς και
η παρουσίαση και ερμηνεία των δεδομένων που προέκυψαν από τη διεξαγωγή
ποιοτικής έρευνας. Οι συμμετέχοντες είναι διδάσκοντες του ΕΑΠ. Πρώτα εξηγείται ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιήθηκε η ποιοτική έρευνα και στη συνέχεια κατηγοριοποιούνται και αναλύονται τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν. Η εργασία ολοκληρώνεται με τη συζήτηση-σύνθεση των αποτελεσμάτων, την εξαγωγή συμπερασμάτων και τις προτάσεις για περαιτέρω έρευνα.
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Τα ζητήματα της επιμόρφωσης, της δια βίου μάθησης και της επαγγελματικής
ανάπτυξης στην εκπαίδευση έχουν απασχολήσει και συνεχίζουν να απασχολούν την εκπαιδευτική κοινότητα. Η ερευνήτρια έχοντας την προσωπική της επαγγελματική ανάπτυξη και εξέλιξη ως βασικό στόχο, επέλεξε την εμπλοκή της στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου «Σπουδές στην Εκπαίδευση».
Καθώς μυήθηκε στο ιδεώδες της ανοικτής εκπαίδευσης και τη μεθοδολογία της εξ αποστάσεως διδασκαλίας και μάθησης και αλληλεπιδρώντας με τους καθηγητές- συμβούλους των διδακτικών ενοτήτων της επιλογής της, της δημιουργήθηκαν οι εξής απορίες:
α) αν και πώς αυτοί οι άνθρωποι με το πλούσιο επιστημονικό υπόβαθρο που
διαθέτουν και την εκπαιδευτική τους εμπειρία συνεχίζουν να αναπτύσσονται, β) ποιά είναι η συμβολή του εκπαιδευτικού οργανισμού που δραστηριοποιούνται προς την κατεύθυνση αυτή και γ) τι συμβαίνει σε άλλα ανοικτά πανεπιστήμια ως προς το καίριο ζήτημα της ανάπτυξης του εκπαιδευτικού τους προσωπικού. Έτσι το θέμα της παρούσας εργασίας στράφηκε προς αυτή ακριβώς την βιβλιογραφική και ερευνητική αναζήτηση.
Η εργασία χωρίζεται σε δύο βασικά μέρη: α) τη βιβλιογραφική επισκόπηση
και β) την ποιοτική έρευνα και ανάλυση των αποτελεσμάτων-εξαγωγή
συμπερασμάτων. Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να τεθούν στη διάθεση του ΕΑΠ και να χρησιμοποιηθούν προς όφελος του πανεπιστημίου προκειμένου να
διευρύνει και να τροποποιήσει τις πρακτικές ανάπτυξης του εκπαιδευτικού
προσωπικού του. Ακόμη τα πορίσματα μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για
περεταίρω έρευνα επί του θέματος.