Ο Εκφοβισμός στο Σχολείο
Καγκελάρης Δημήτριος
Bookstars Εκδόσεις - Free Publishing


Σύγκρουση είναι η κατάσταση στην οποία εισέρχονται δύο ή περισσότερα άτομα όταν υπάρχει αντιπαράθεση συμφερόντων. Η όλη κατάσταση μπορεί να αντιμετωπίζεται περισσότερο ή λιγότερο επιθετικά ή συνεργατικά. Η συνεργατική αντιπαράθεση είναι πιο παραγωγική και μπορεί ακόμα και να εμπλουτίσει τη σχέση μεταξύ των εμπλεκομένων. Αντίθετα, η επιθετική αντιπαράθεση είναι επιβλαβής.
Η σύγκρουση είναι μέρος της ζωής και επηρεάζει όλες τις περιοχές της. Γι’ αυτό, η εκπαίδευση εξελίσσεται με συγκρούσεις, θεωρώντας τις ως ένα φαινόμενο φυσιολογικό που μπορεί να είναι θετικό ή αρνητικό, ανάλογα με το λόγο που συμβαίνει, τις αντιδράσεις ή τον τρόπο συμπεριφοράς των συμμετεχόντων.
Στις παιδικές και εφηβικές συγκρούσεις διακρίνονται δύο
διαστάσεις: η εσωτερική και η εξωτερική. Η εσωτερική διάσταση είναι συνδεδεμένη με την υποκειμενική διαδικασία της ανάπτυξης. Η διαδικασία
αυτή είναι μια διαδικασία αντιφατική και αμφιλεγόμενη. Η εξωτερική διάσταση εμπεριέχει όλες τις περίπλοκες αντιδράσεις που προκαλούνται σε μια κατάσταση αντιπαράθεσης συμφερόντων ή κινήτρων, ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα άτομα (μεταξύ συνομηλίκων ή μεταξύ παιδιών και ενηλίκων). Η επίλυση των συγκρούσεων μέσω επιθετικών συμπεριφορών είναι η πιο επιβλαβής διότι αυξάνει τη βία. Γι’ αυτό, στον εκπαιδευτικό τομέα η σύγκρουση πρέπει να αντιμετωπίζεται από μια διαλεκτική προοπτική. Από την άλλη, η σύγκρουση που προκύπτει με φυσικό τρόπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διδάξει στα παιδιά να αντιμετωπίζουν σωστά τα
προβλήματα και να προωθούν την κοινωνικοποίηση.
Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν επαρκή εκπαίδευση για τη διάκριση των συγκρούσεων που είναι φυσικό κομμάτι της διαδικασίας της εξέλιξης του παιδιού, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν με εκπαιδευτική παρέμβαση, από αυτές που απαιτούν τη συνδρομή ενός ειδικού. Στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι συχνές οι συγκρουσιακές αντιδράσεις και απαιτούν μια παρέμβαση ψυχοπαιδαγωγική για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του παιδιού.
Οι ειδικοί διαφοροποιούν μεταξύ τους τις έννοιες επιθετικότητα και βία. Η επιθετικότητα προϋποθέτει μια συμπεριφορά καθοδηγούμενη κυρίως από τα ένστικτα (βιολογική). Κάποιος βαθμός επιθετικότητας μπορεί να είναι απαραίτητος για να εγγυηθεί την επιβίωση του ατόμου και του είδους σε έναν κόσμο εχθρικό.
Η επιθετικότητα είναι μια επίθεση με σκοπό να βλάψει τον άλλο, αλλά σε αντίθεση με τη βία που πάντα είναι "μη φυσιολογική", μερικές φορές μπορεί να είναι "φυσιολογική" όταν χρησιμοποιείται για να υπερασπιστεί κάποιος τον εαυτό του ή για να υπερβεί δυσκολίες που έχουν να κάνουν με την επιβίωση, μετατρεπόμενη έτσι η επιθετικότητα σε μια ικανότητα θετική ή προσαρμοστική.
Η έννοια της επιθετικότητας αναφέρεται στην ίδια την πράξη, στην παρατηρήσιμη συμπεριφορά, όντας η επιθετική συμπεριφορά ένα φαινόμενο διαδραστικό και με πολλαπλά αιτία, στο οποίο υπάρχει μια συνιστώσα βιολογική που προδιαθέτει με μοναδικό τρόπο κάθε άτομο προς την επιθετικότητα αλλά δεν το εξαναγκάζει να την εξασκήσει. Είναι μια συνιστώσα πλαισιακή όπου δημιουργούνται και εκδηλώνονται οι τάσεις, μπροστά στις οποίες η επιθετική αντίδραση είναι μόνο μία από τις πολλαπλές μορφές αντιμετώπισης, στις οποίες παρεμβαίνουν ως
μεσολαβητές οι γνωστικές συνιστώσες (πεποιθήσεις, ιδέες, σκέψεις, αντιλήψεις), συνιστώσες συναισθηματικές (αισθήματα, συναισθήματα, παροξυσμοί, αξίες, μοντέλα) και συνιστώσες συμπεριφορικές(ανταγωνισμοί, ικανότητες, δεξιότητες, στρατηγικές), που επιβεβαιώνουν τον ενεργό ρόλο του ανθρώπου στον έλεγχο της επιθετικής συμπεριφοράς, ενισχύοντας την πρόληψη και την παρέμβασή του και αρνούμενος το αναπόφευκτο της αντίδρασης αυτής. Επομένως, θεωρείται ότι η κουλτούρα είναι αυτή που μετατρέπει την επιθετικότητα σε βία. Η βία είναι το προϊόν της αλληλεπίδρασης μεταξύ πολιτισμικών και βιολογικών παραγόντων. Θα μπορούσε, λοιπόν, να ειπωθεί ότι το επιθετικό άτομο γεννιέται ενώ το βίαιο γίνεται.
Η βία είναι μια σκόπιμη συμπεριφορά, που προκαλεί ή μπορεί να προκαλέσει βλάβες σωματικές ή ψυχικές ή κοινωνική περιθωριοποίηση σε άλλα άτομα, και συσχετίζεται, αν και όχι απαραίτητα, με την επιθετικότητα, ενώ μπορεί επίσης να είναι ψυχική ή συναισθηματική, μέσω απειλών ή προσβολών.
Η βία δεν είναι μια φυσική συμπεριφορά, είναι μια συμπεριφορά που μαθαίνεται μέσω της κοινωνικοποίησης. Η βία είναι μόνο μία από τις πιθανές αντιδράσεις σε μια σύγκρουση.