Περιγραφή

Ο Δημήτριος Καμπούρογλου (βλ. αρ. 200, 239-240, 252, 263 και 282 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών), διευθυντής τότε της Εθνικής Βιβλιοθήκης, συμπληρώνει εδώ τα ιστορικά ανέκδοτα για την αρχαία και την οθωμανοκρατούμενη Αθήνα, που ξεκίνησε με τα "Μνημεία της ιστορίας των Αθηναίων" (1890-92) και τας "Παλαιάς Αθήνας" (1922). Ο επιφανής "ατθιδογράφος" αναφέρεται στις Μυστικές Πύλες των Ελευσίνιων Μυστηρίων, για το ιερό της Αφροδίτης στην Ιερά Οδό, τα Ορφικά αλλά και στα νεώτερα θρησκευτικά πανηγύρια της περιοχής: της Χελιδονούς, τα Εννιάμερα και της μονής του Δαφνίου. Φέρνει επίσης στο φως τις επισκέψεις των Βυζαντινών αυτοκρατόρων και αξιωματούχων στην Αθήνα, την τελευταία Δούκισσα των Αθηνών (τη θρυλική Μουχλιώτισσα), την επιδρομή του βενετικού στόλου το 1464, το παιδομάζωμα, τον μαρμαρωμένο "Δράκο" (τον Λέοντα του Πειραιώς), την εξέγερση χριστιανών και μουσουλμάνων κατά του τοπικού βοεβόδα το 1754, τις επιδημίες χολέρας, την αφαίρεση των Ελγινείων μαρμάρων του Παρθενώνα (1800), το Ρολόγι της Αγοράς, που δώρισε ο Έλγιν και το οποίο κάηκε από πυρκαγιά το 1884, τα οθωμανικά τείχη και μνημεία, τους καθεδρικούς ναούς των Ορθοδόξων κατ' εκείνη την περίοδο, την ετυμολογία του ονόματος Καπνικαρέα, τις συντεχνίες, την κοινοτική αυτοδιοίκηση και τα εκπαιδευτικά των χριστιανών, τις αρχονικές οικογένειες της ελίτ (όπως τους Μπενιζέλους), τις ιεραποστολές των Ιησουϊτών και των Καπουκίνων στην πόλη, οι οποίοι εισήγαγαν και την καλλιέργεια της ντομάτας (1815). Ο διαπρεπής αθηναιογράφος προσφέρει στοιχεία για τις μονές του Πεντελικού όρους και του Υμηττού και των ιδρυτών και ανακαινιστών τους, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και ο Δημήτριος Αναδρομάρης (ή Αναδρομεύς), ο ανακαινιστής της μονής της Αγίας Παρασκευής (1558). Τέλος, δίνει πληροφορίες για τον αρματωλισμό της Αττικής, τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας και πτυχές του Αγώνα του 1821, όπως τη σκέψη του Κιουταχή να ανατινάξει την Ακρόπολη (το Κάστρο) των Αθηνών μαζί με τους Έλληνες υπερασπιστές του το 1826.