Συμβουλές προς Νέους και Πολιτικούς
Ισοκράτης
Bookstars Εκδόσεις - Free Publishing


[1] Δημόνικε, οι απόψεις των ηθικών ανθρώπων από αυτές των κακών θα εντοπίσουμε ότι σε πολλά σημεία διαφέρουν. Μάλιστα οι μεν παρουσιάζουν πολύ μεγάλη διαφορά στην καθημερινή τους συμπεριφορά απέναντι στους δε. Δηλαδή οι κακοί τιμούν τους φίλους τους μόνο όταν είναι παρόντες, ενώ οι ηθικοί, ακόμη κι αν είναι μακριά οι φίλοι, τους τιμούν. Έτσι η συμπεριφορά των κακών σε σύντομο χρονικό διάστημα διαλύει τις φιλίες τους, ενώ αντίθετα τις φιλικές σχέσεις των αγαθών δεν θα μπορούσε να τις εξαφανίσει ούτε η αιωνιότητα.
[2] Επειδή λοιπόν θεωρώ ότι όσοι επιθυμούν τη δόξα και θέλουν να λάβουν παιδεία πρέπει να μιμούνται τους αγαθούς και όχι τους κακούς, σου στέλνω δώρο αυτόν το λόγο, ως απόδειξη της μεταξύ μας φιλίας, απόδειξη και της φιλικής μου σχέσης με τον Ιππόνικο. Γιατί πρέπει τα παιδιά, όπως ακριβώς κληρονομούν την πατρική περιουσία, έτσι να κληρονομούν και την πατρική φιλία.
[3] Παρατηρώ ότι και η τύχη μας συμπαραστέκεται και η παρούσα περίσταση μας ευνοεί. Γιατί εσύ, από τη μια, επιθυμείς τη μόρφωση και εγώ, από την άλλη, προσπαθώ να μορφώσω. Επίσης, εσύ βρίσκεσαι στην κατάλληλη ηλικία για να φιλοσοφήσεις κι εγώ οδηγώ στη σωστή κατεύθυνση όσους φιλοσοφούν.
Όσοι λοιπόν γράφουν προτρεπτικούς λόγους προς τους φίλους τους έχουν καλή πρόθεση,
[4] όμως δεν ασχολούνται με την ύψιστη ουσία της φιλοσοφίας. Όσοι πάλι παρακινούν τους νεότερους να μην εξασκούν όλα όσα χρειάζονται για τη ρητορική ικανότητα ισχυριζόμενοι πως θα φανούν ότι είναι άριστοι από το χαρακτήρα τους, τόσο ωφελούν όσους τους ακούν, όσο εκείνοι που τους προτρέπουν μόνο να ασκήσουν το λόγο και άλλοι μόνο να διορθώσουν το χαρακτήρα τους.
[5] Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, εγώ που δεν αναζήτησα παρακίνηση αλλά έγραψα προτροπή, σκοπεύω να σε συμβουλεύσω ποια πράγματα πρέπει να επιθυμούν οι νεότεροι και από ποιες πράξεις πρέπει να απέχουν, με ποιους ανθρώπους να συναναστρέφονται και με ποιον τρόπο να οργανώνουν σωστά τη ζωή τους. Γιατί όσοι βάδισαν αυτόν το δρόμο της ζωής, μόνοι αυτοί μπόρεσαν να κατακτήσουν πραγματικά την αρετή, από την οποία δεν υπάρχει καμιά κατάκτηση σπουδαιότερη και ασφαλέστερη.
[6] Γιατί την ομορφιά ή ο χρόνος την καταστρέφει ή η ασθένεια την μαραίνει. Ο πλούτος, από την άλλη, είναι περισσότερο υπηρέτης της κακίας παρά της ευγένειας, γιατί παρέχει δικαίωμα ελευθερίας στην οκνηρία, ενώ παρακινεί τους νέους στις υλικές απολαύσεις. Η δύναμη, πάλι, σε συνδυασμό με τη φρόνηση ωφέλησε, ενώ χωρίς αυτήν περισσότερο έβλαψε όσους την έχουν, γιατί βέβαια στόλισε τα σώματα όσων γυμνάζονται, στη φροντίδα της ψυχής τους όμως έριξε σκοτάδι.
[7] Όσο για την απόκτηση της αρετής, σε όσους τυχόν γνήσια κατακτήθηκε μαζί με το νου, μόνη βέβαια γερνά μαζί με τον άνθρωπο, είναι όμως καλύτερη από τον πλούτο, πιο χρήσιμη από την ευγενική καταγωγή, γιατί μπορεί να καταστήσει δυνατά όσα είναι αδύνατα στους άλλους, υπομένει με θάρρος όσα στους πολλούς προξενούν φόβο και θεωρεί την οκνηρία ντροπή, ενώ την προσπάθεια έπαινο.
[8] Είναι βέβαια εύκολο να το κατανοήσει αυτό κάποιος από τους άθλους του Ηρακλή και τα κατορθώματα του Θησέα, στους οποίους η αρετή των χαρακτήρων τους ανέδειξε στα έργα τους τέτοιο μεγαλείο, ώστε ούτε η αιωνιότητα δεν μπορεί να ρίξει στη λήθη όσα έχουν γίνει από αυτούς.
[9] Επιπρόσθετα, αν θυμηθείς και τις αξίες που έλαβες από τον πατέρα σου, θα έχεις οικογενειακό και ωραίο παράδειγμα για όσα σου πω. Γιατί εκείνος δεν πέρασε τη ζωή του παραμελώντας την αρετή ούτε αδιαφορώντας, αλλά γύμναζε το σώμα του με κόπο, ενώ υπέμενε τους κινδύνους με τη δύναμη της ψυχής του. Ούτε τον πλούτο επιθυμούσε υπερβολικά και, ενώ απολάμβανε τα υπάρχοντα υλικά αγαθά ως θνητός, φρόντιζε την περιουσία του σαν να ήταν αθάνατος.
[10] Δεν περνούσε φτωχικά τη ζωή του, αλλά αγαπούσε το ωραίο και ήταν μεγαλόψυχος και καταδεκτικός με τους φίλους του, ενώ τιμούσε περισσότερο όσους τον πλησίαζαν φιλικά παρά τους συγγενείς του. Γιατί πίστευε ότι στις φιλικές συναναστροφές είναι πολύ πιο σημαντική η φύση από το νόμο, η ηθική συμπεριφορά από τη συγγένεια και η ελεύθερη επιλογή από την υποχρέωση.